దిశ, ఫీచర్స్ : బ్రిటిష్ వారి నుండి భారత దేశాన్ని విముక్తి చేయడానికి అసంఖ్యాక వీరులు త్యాగాలు చేశారు. అందులో ఒకరే లాలా లజపతి రాయ్. దేశ స్వాతంత్య్ర పోరాటానికి నాయకత్వం వహిస్తున్న కాంగ్రెస్‌లోని అతివాద గ్రూపునకు చెందిన ముగ్గురు నాయకులు లాలా లజపతిరాయ్, బిపిన్ చంద్ర పాల్, బాలగంగాధర తిలక్ తిగ్రీలాల్, బాల్, పాల్ అని పేరు తెచ్చుకున్నారు. వీరిలో లాలా లజపతిరాయ్ బ్యాంకు స్థాపనలో కూడా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించిన వ్యక్తి.
లాలాజీ జననం..
పంజాబ్‌లో స్వాతంత్య్ర ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన లాలా లజపతిరాయ్ 1865 జనవరి 28న పంజాబ్‌లోని ఫిరోజ్‌పూర్‌లో జన్మించారు. లాలాజీ తండ్రి పేరు మున్షీ రాధా కృష్ణ ఆజాద్. అతను ఉర్దూ, పర్షియన్ భాషలలో పండితుడు. తల్లి గులాబ్ దేవి. లాలాజీకి చిన్నప్పటి నుండి రచనలు, ప్రసంగం అంటే ఇష్టం. ఆయన హర్యానాలో న్యాయవాది కోర్సులను కూడా అభ్యసించారు. అతను స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నప్పుడు, అతనికి పంజాబ్ కేసరి, షేర్-ఎ-పంజాబ్ వంటి బిరుదులు లభించాయి.
లాలా లజపతిరాయ్ ఒంటరి పోరాటం ద్వారా స్వాతంత్ర్యం సాధించలేరని, స్వయం శక్తి కూడా చాలా ముఖ్యం అని గ్రహించారు. 1897 లో దేశంలో కరువు వచ్చిన సమయంలో బ్రిటిష్ వారు భారత దేశ ప్రజల కోసం ఏమీ చేయలేదు. కానీ లాలాజీ బాధితులకు సహాయం చేసే పనిలో పడ్డారు. 1905లో, బ్రిటిష్ వారు బెంగాల్‌ను విభజించినప్పుడు, లాలా జీ, బిపిన్ చంద్ర పాల్, సురేంద్రనాథ్ బెనర్జీలతో కలిసి బ్రిటిష్ పాలనను ఓడించారు. స్వావలంబన కోసం ప్రచారంలో భాగంగా, బ్రిటన్‌లో తయారైన వస్తువులను బహిష్కరించాలని పిలుపునిచ్చింది. తర్వాత దేశ ప్రజలు ఆయనకు దగ్గరవ్వడం మొదలుపెట్టారు.
ఇలా బ్యాంకు స్థాపన
ఈ స్వయం ప్రతిపత్తి శ్రేణిలో, రాయ్ మూల్ రాజ్ ఒకసారి లాలాజీతో ఇలా అన్నారు. దేశానికి సొంత బ్యాంకు ఉండాలని తెలిపారు. దీంతో లాలాజీ కొంతమంది స్నేహితులకు లేఖ రాశారు. ఇది భారతదేశంలో స్వదేశీ జాయింట్ స్టాక్ బ్యాంక్ స్థాపనకు మొదటి అడుగుగా పరిగణిస్తారు. ఈ బ్యాంకు స్థాపన ప్రక్రియ 19 మే 1894 న ప్రారంభం అయ్యింది. ఇండియన్ కంపెనీ యాక్ట్ 1882 చట్టం 6 ప్రకారం బ్యాంక్ స్థాపించారు. దీనికి పంజాబ్ నేషనల్ బ్యాంక్ అని పేరు పెట్టారు. నేడు దేశంలోనే రెండవ అతిపెద్ద జాతీయ బ్యాంకు ఇదే.
లాహోర్‌లోని అనార్కలి మార్కెట్‌లో ప్రారంభం
బ్యాంకు స్థాపించారు కానీ అందులో పని ఇంకా ప్రారంభం కాలేదు. ఆ తర్వాత లాలా లజపతిరాయ్, దయాల్ సింగ్ మజితియా, లాలా లాల్‌చంద్, లాలా హరికిషన్ లాల్, కాళీ ప్రోసన్న, ప్రభు దయాల్, లాలా ధోల్నా దాస్ బ్యాంక్ మేనేజ్‌మెంట్‌లో చేరారు. దయాల్ సింగ్ మజీథియా మొదటి అధ్యక్షుడిగా నియమితులయ్యారు. 1894 మే 23న లాహోర్‌లోని ఆయన నివాసంలో సమావేశం జరిగింది. దీని తరువాత, లాహోర్‌లోని అనార్కలి మార్కెట్‌లో ఒక ఇల్లు అద్దెకు తీసుకున్నారు. 1895 ఏప్రిల్ 12న బైసాకికి ఒక రోజు ముందు బ్యాంక్ పూర్తిగా అందుబాటులోకి వచ్చింది. ఆ సమయంలో ఈ బ్యాంకులో 14 మంది వాటాదారులు, 7 గురు డైరెక్టర్లు ఉన్నారు. ఈ వ్యక్తులు తమ వద్ద కనీస వాటాలను ఉంచుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నారు.
సైమన్ కమిషన్ వ్యతిరేకతకు నాయకత్వం..
భారతదేశంలో రాజ్యాంగ సంస్కరణల పై సమీక్షించి నివేదికను రూపొందించేందుకు బ్రిటిష్ వారు ఏడుగురు సభ్యులతో కూడిన కమిటీని ఏర్పాటు చేశారు. దానికి సైమన్ కమిషన్ అని పేరు పెట్టారు. సైమన్ కమిషన్ 3 ఫిబ్రవరి 1928 న భారతదేశానికి చేరుకున్నప్పుడు, లాలాజీ నాయకత్వంలో ప్రారంభ వ్యతిరేకత వచ్చింది. కొద్దిసేపటికే, సైమన్ కమిషన్‌కు వ్యతిరేకంగా దేశవ్యాప్తంగా నిరసనలు ప్రారంభమయ్యాయి. ప్రజలు వీధుల్లోకి వచ్చి సైమన్ గో బ్యాక్ అంటూ నినాదాలు చేయడం ప్రారంభించారు.
లాలాజీ పై బ్రిటిష్ వారి లాఠీచార్జి
ఈ కమిషన్‌కు నిరసనగా 1928 అక్టోబర్ 30న లాహోర్‌లో విప్లవకారులు భారీ నిరసనను నిర్వహించారు. ఈ ప్రదర్శనకు గుమిగూడిన భారీ జనసమూహాన్ని చూసి బ్రిటీష్ వారు విస్తుపోయారు. వారి భయాన్ని దాచడానికి, బ్రిటిష్ వారు లాఠీ ఛార్జీని ఆశ్రయించారు. ఇందులో పాల్గొన్న యువకులను దారుణంగా లాఠీలతో కొట్టారు. దీంతో అతడు తీవ్రంగా గాయపడ్డాడు. దీని తరువాత, నిరంతరం క్షీణిస్తున్న ఆరోగ్యం కారణంగా, లాలాజీ 17 నవంబర్ 1928 న ప్రపంచానికి వీడ్కోలు పలికారు.
యువ విప్లవకారులు బలిదానానికి ప్రతీకారం..
లాలాజీ మరణం దేశంలోని యువ విప్లవకారులను కుదిపేసింది. చంద్రశేఖర్ ఆజాద్, భగత్ సింగ్, సుఖదేవ్, రాజ్‌గురు వంటి విప్లవకారులు లాలాజీని తమ ఆదర్శంగా భావించారు. లాలాజీ మరణం కారణంగా, ఈ ప్రజల రక్తం ఉడికిపోయింది. వారు బ్రిటిష్ వారి పై ప్రతీకారం తీర్చుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. దీని ఫలితంగా సరిగ్గా ఒక నెల తరువాత, 17 డిసెంబర్ 1928న విప్లవకారులు బ్రిటిష్ పోలీసు అధికారి సాండర్స్‌ను కాల్చి చంపారు. ఈ సందర్భంలో, భగత్ సింగ్, సుఖ్‌దేవ్, రాజ్‌గురులను ఉరితీశారు. దీని కారణంగా దేశంలో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమం మరింత పెరిగింది.
